Trafodaeth am yr agenda ar gyfer Llywodraeth nesaf Cymru wedi etholiadau’r Senedd yn 2026, a sut y dylai adeiladu tuag at annibyniaeth a gynhaliwyd ar 12 Hydref 2024 gyda Joseff Gnagbo, Cyng. Beca Roberts, Radha Nair-Roberts, Cyng. Elin Hywel, Keira Marshall a Leanne Wood
Pwyllgor Cenedlaethol Newydd
Ar y 5ed o fis Medi 2024, fe etholwyd ein Pwyllor Cenedlaethol newydd ar gyfer y cyfnod i ddod. Yr aelodau yw:
Delyth Ifan, Einion Gruffudd, Colin Nosworthy, Osian Elias, Talat Chaudhri, Mererid Boswell, Steve Blundell, Jonathan Evershed, Joseff Gnagbo, Michael Chown
Sgwrs gydag Ann Davies AS
Sgwrs rhwng Meleri Davies ac Ann Davies AS yn yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mhontypridd.
Dafydd Wigley a Natalie Jones
Trafodaeth rhwng cyn-Arweinydd Plaid Cymru Dafydd Wigley a Natalie Jones yn yr Eisteddfod Genedlaethol ym Moduan.
Annibyniaeth i Gymru yn gyfle i atal ‘elyniaeth gynyddol tuag at fudwyr’, medd ffoadur
Digwyddiadau Eisteddfod
Lansiad llyfr
Naomi Hughes, Joseph Gnagbo ac eraill
2:30 yp, dydd Iau, 10 Awst
Stondin Awen Meirion
Dychmygu’r Gymru Annibynnol
4:30 yp, dydd Gwener 11 Awst
Pabell y Cymdeithasau 2
Maes yr Eisteddfod Genedlaethol
Cyn-Arweinydd Plaid Cymru Dafydd Wigley a Natalie Jones
(English) What if the future of Wales could be shaped by the future of Wales?
Gwir Annibyniaeth
Leanne Wood
Ni ddylai fod yn ddadleuol: y rhai gorau i wneud penderfyniadau ydy’r rhai sydd yn cael eu heffeithio’n uniongyrchol gan y penderfyniadau hynny.
Oni bai eich bod yn ystyried meinciau a neuaddau breintiedig San
Steffan a Whitehall fel eich cynefin wrth gwrs.
Wyneba pobl yng Nghymru nifer o broblemau a heriau na ellir eu datrys gan ein Senedd oherwydd ei phwerau cyfyngedig. Ni ellir eu datrys ychwaith gan San Steffan lle na all Cymru fyth bod yn flaenoriaeth.
Heb os, mae dod yn wlad annibynnol yn mynd i rymuso pobl Cymru. Ond tu hwnt i’r pennawd, mae’n bryd i ni fel cenedl ystyried beth fydd ei ystyr mewn gwirionedd.
Unwaith eto, roedd meddwl Raymond Williams ymhell o flaen ei amser gyda’i gysyniad o ‘wir annibyniaeth’. Mae’n agwedd sy’n
mynd lawer pellach na threfniadau cyfansoddiadol cenedlaethol yn unig.
Galwad am ryddid sy’n nodweddu eangfrydedd a’r hyder sydd gan bobl pan rymusir hwy yn wleidyddol ac yn economaidd i benderfynu ar gyfeiriad eu bywydau eu hunain.
Wedi cyfnod llawer rhy hir o wladwriaeth un blaid, mae’n bryd rhoi cyfle i weledigaeth am gydraddoldeb daearyddol ac economaidd a grymuso cymunedol. Bydd y sosialaeth ddatganoledig honno, wedi’i harwain gan y gymuned, yn newid llwyr o’r consensws neo-ryddfrydol ar lefel y Deyrnas Gyfunol.
Fel mudiad cenedlaethol, nid y nod yw dod â rhagor o bwerau i Gaerdydd. Os canolbwyntir weithgaredd economaidd a buddsoddiad cyhoeddus o amgylch traffordd yr M4 yn ne ddwyrain Cymru, byddwn yn efelychu’r wladwriaeth Brydeinig ar raddfa lai, ac yn esgeuluso cymunedau yn ac o amgylch y brifddinas hefyd.
Mae gennym y cyfle gael gwleidyddiaeth wahanol, gan sicrhau fod polisïau yn gweddu anghenion ein cymunedau. Yr hyn sydd ei angen yw annog pobl i ymgysylltu yn y broses o feddwl am sut y gallwn ddatrys ein problemau gyda’n gilydd ac i ysbrydoli pobl i gymryd rhan mewn mentrau lleol sy’n adeiladu gwytnwch eu cymunedau.
Yr hyn sydd ei angen yw rhaglen sy’n cyflwyno set o werthoedd ac
egwyddorion a syniadau polisi i rymuso a rhoi terfyn ar ein dibyniaeth economaidd.
Mae’r broses ar waith yn barod: wrth i ymgyrchwyr lwyddo argyhoeddi mwy a mwy o bobl i gytuno gyda’r egwyddor y dylai penderfyniadau sydd yn effeithio ar Gymru gael eu gwneud yng Nghymru.
Mae gwir annibyniaeth Raymond o fewn ein cyrraedd, a’r ddadl ddwys am y cynllun i’n cael i ben y daith ar y gweill.
Y Lle Gorau i Dyfu Lan
MIRAIN OWEN
Breuddwydiaf am newid. Newid angenrheidiol er mwyn gwneud Cymru yn wlad, yn wlad hapus. Yn wlad rydd, yn lle i feddyliau ifanc gael datblygu a gwella eu hunain, lle gall pobl o bob oed gael byw yn hapus a lle y cynorthwya cymunedau drwy gefnogi y mwyaf bregus yn ein cymdeithas. Gwlad economaidd lewyrchus drwy gydweithio a’r adnoddau naturiol. Yn wlad, lle mae pobl yn ymfalchïo i fod yn Gymry. Dyna all Cymru fod.
Rhannaf weledigaeth Cymdeithas yr Iaith Gymraeg ar gyfer Cymru, sef Cymru rydd, Cymru werdd, Cymru Gymraeg.
Golyga “Cymru Rydd” fwy nag annibyniaeth. Golyga fyw mewn stad o ryddid. Rhyddid ar bob lefel, i fodoli yn y ffordd sydd ei heisiau arnom ni. Nid cystadleuaeth ydyw, nid ras i weld pa wlad yw’r orau, ond cyfle i fanteisio ar yr hyn sy’n iawn i Gymru, yr hyn all rymuso pobl Cymru, a’r hyn all alluogi cymunedau goddefol lle mae lle i bawb, ac yn fwy na hynny, lle rhoddir croeso i bawb. Ond wrth gwrs, ni ellir sicrhau hyn heb seiliau cadarn gwladwriaeth annibynnol Cymru, lle gwneir penderfyniadau am Gymru ac am y Cymry yng Nghymru gan Gymry. Lle nad anfonir milwyr Cymreig i ladd neu farw mewn rhyfeloedd ymerodraethol dibwynt fyth eto.
Yr ail weledigaeth yw Cymru Werdd. Cymru all sefyll ar ei dwy droed ei hun drwy gydweithio gyda natur, drwy ddefnyddio dulliau creu a harneisio egni naturiol y ddaear, yr haul, y môr a’r gwynt. Gwlad lle gall pobl wneud bywoliaeth drwy fyw gyda’r ddaear a nid arni. Gwlad lle mae modd cynnal bywyd gwyllt a byd natur sy’n cyd-fynd gydag anghenion cyfoes dynoliaeth. Gwlad o ailgylchu, cynaladwyedd, lle y gallwn ymfalchïo yn ein cymdogaethau a’n cynefinoedd unigryw.
Craidd ein gwahaniaeth yw ein hiaith. Hoffwn fyw mewn gwlad lle gall y Gymraeg fyw a ffynnu. Nid fel ystadegau ar siaradwyr mewn adroddiadau meithion, ond iaith fyw ein cymdeithas. Gwlad sy’n galluogi pob person mewn addysg Gymraeg i gipio’r iaith, ei chadw hi ac i ymfalchïo ynddi. Gwlad sydd yn darparu ysgolion cynradd ac uwchradd Cymraeg i bob plentyn. Gwlad lle mae gwersi Cymraeg am ddim i bawb. Cred Cymdeithas yr Iaith yn uchelgais ‘Mwy na Miliwn’. Yr uchelgais obeithiol a chadarnhaol bod angen miliwn o siaradwyr Cymraeg fel isafswm. Credaf fod Cymru llwyr Gymraeg a Chymreig yn bosib. Mae’r Gymraeg yn eiddo i bawb. Perchnogwn hi a’i rhannu.
Nid iaith yn unig yw iaith, wrth gwrs. Daw diwylliant yn ei sgîl, o sesiynau gwerin at farddoniaeth, o ddawnsio at ganu, o deisennau cri a bara lawr at eisteddfodau. Ein diwylliant ni, ein halawon ni, a’n canu ni. Nid o achos ein bod yn well nag unrhyw wlad neu genedl arall, ond oherwydd ein bod yn wahanol ac mae angen holl liwiau’r enfys ar y byd i bawb gael ei werthfawrogi. Nid byd du a gwyn, ond byd amryliw a Chymru a’r Gymraeg yno yn gyfartal â gwledydd a chenhedloedd y byd.
Dim ond drwy arddel a mwynhau ein hiaith y daw ei thwf. Ni all pwyllgora ennill iaith i lawer, a ni all strategaethau gweinyddol o lywodraethau canolog sicrhau ei dyfodol ychwaith. Daw yfory ein hiaith drwy ei siarad, drwy chwarae ynddi, canu ynddi, caru ynddi, ennill a cholli ynddi. Ac felly gwerthfawrogwn waith y rhai fu’n flaengar ar hyd y blynyddoedd yn hyrwyddo diwylliant cyfoes; y rhai a fu’n ymladd dros yr hawliau a gymerwn ni yn ganiataol erbyn hyn; a’r rhai hynny sy’n gweithio yn y dirgel, yn aml yn ddiddiolch yn ein cymunedau yn sicrhau fod y Gymraeg ar gael i bawb drwy bapurau bro, gigs, clybiau chwaraeon a thimau cenedlaethol!
Ceir elfen o chwithdod ymysg pobl Cymru weithiau am ein hunaniaeth a’n traddodiadau. Rhyw embaras nad ydyw ein hiaith yn cŵl fel iaith yr Amerig, nad yw ein dawnsio a’n clocsio am ei gwneud hi ar TikTok, ac nad yw ein diwylliannau traddodiadol yn haeddu eu lle tu hwnt i faes Eisteddfod. Profais hyn oll, fe’i gwelaf yn feunyddiol mewn dinas sydd yn gartref imi, lle y dywed rhai ar goedd nad oes angen siarad Cymraeg ragor gan nad yw’r athro wrth law, gan fychanu ein hiaith a’r rhai sydd am ei harddel. Bum yng Ngŵyl Werin y Fleadh yn Iwerddon, ac yno gwelais yr hyder oedd gan bobl o bob oedran yn eu diwylliannau a’r pethau unigryw a gwahanol sydd gan y Gwyddelod. Yr hwyl a’r chwerthin yn eu grymuso heb unrhyw fwriad ond mwynhau.
Ym mwynhad Cymraeg a Chymreig i’r Cymry mae dyfodol ein hiaith.
Nid breuddwyd yw Cymru Rydd, Cymru Werdd, Cymru Gymraeg. Cynhyrfwn y dyfroedd! Mynnwn hi!
Gallai Cymru annibynnol fuddsoddi biliynau’n fwy mewn gwasanaethau cyhoeddus – adroddiad
- cynyddu lefelau refeniw treth i gyfartaledd Ewrop, drwy ddiwygiadau treth, dad-droseddoli cyffuriau a threth ar landlordiaid;
- newid y berthynas â gwaith a chynyddu canran y boblogaeth sydd o oedran gweithio, gan gynnwys drwy lacio rheolau mewnfudo;
- lleihau gwariant ar amddiffyn i’r un lefel ag Iwerddon;
- cyflawni arbedion drwy greu un gwasanaeth argyfwng integredig, llai o gynghorau sir a lleihau’n sylweddol canran y boblogaeth a garcherir.