Recordiad o drafodaeth a gynhaliwyd yng Nghaerdydd ar 30ain Medi 2022 rhwng Leanne Wood, Eric Ngalle Charles, Mirain Owen, Tessa Marshall ac Elin Hywel.
Annibyn-iaith? y Gymraeg yn y Gymru annibynnol
Recordiad o drafodaeth a gynhaliwyd yn yr Eisteddfod Genedlaethol gyda’r Athro Emyr Lewis, Llinos Anwyl (Cymdeithas), Elfed Williams (YesCymru), Menna Machreth, Talat Chaudhri (Melin Drafod) a Alun Davies AS (Llafur Cymru).
Mudiadau annibyniaeth yn galw am yr hawl i Gymru gynnal refferendwm

Mae mudiadau sy’n ymgyrchu dros annibyniaeth, gan gynnwys y Blaid Werdd a Phlaid Cymru, wedi uno i alw am yr hawl i Senedd Cymru gynnal refferendwm ar annibyniaeth i Gymru.
Mewn llythyr agored at y Comisiwn Cyfansoddiadol a sefydlwyd gan Lywodraeth Cymru, mae mudiadau a phleidiau gan gynnwys YesCymru, Cymdeithas yr Iaith, Plaid Cymru, Plaid Werdd Cymru, Undod a Llafur dros Annibyniaeth yn galw am yr hawl ddilyffethair i Senedd Cymru gynnal pleidlais gyhoeddus ar y cwestiwn.
[Darllenwch y llythyr llawn yma]
Dywed y llythyr: “Ysgrifennwn ar y cyd er mwyn tanlinellu un egwyddor benodol sydd gennym yn gyffredin: hawl sylfaenol pobl Cymru i benderfynu eu statws cyfansoddiadol eu hunain.
“Yn nhermau gwaith eich Comisiwn, galwn felly am yr hawl i Gymru, drwy ei Senedd etholedig, benderfynu a ddylai fod yn wlad annibynnol ai peidio, a hynny heb ymyrraeth gan San Steffan.”
Mae’r mudiadau yn rhybuddio bod angen proses eglur oherwydd yr ansicrwydd a welir mewn gwledydd fel Catalwnia a’r Alban. Parha’r llythyr:
“Dylai fod proses a mecanwaith eglur a fydd yn caniatáu i Gymru gynnal refferendwm ar annibyniaeth. Dylai amseriad a manylion cysylltiedig y bleidlais honno fod yn faterion i bobl Cymru a’u Senedd benderfynu arnyn nhw, nid San Steffan.”
Cydlynwyd y llythyr gan Melin Drafod a dywedodd Talat Chaudhri, Cadeirydd y mudiad:
“Mae angen i Gomisiwn Llywodraeth Cymru ddangos ei fod yn ystyried annibyniaeth o ddifrif. Mae angen i’r aelodau osod allan cynllun ymarferol i alluogi pobl Cymru i wneud y dewis eu hunain. Ar hyn o bryd, hyd yn oed i ofyn y cwestiwn, mae ar fympwy y llywodraeth yn Llundain. Mae angen i hynny newid fan lleiaf.”
Mae ymgynghoriad cyhoeddus mae’r Comisiwn yn ei gynnal yn cau ar 31ain Awst.
Traddodiadau cymunedol yn fanteisiol wrth i Gymru fynd yn annibynnol – Dafydd Iwan

Cymharu Cymru a’r Alban: diwylliant, cymdeithas sifil ac annibyniaeth
Sut all Cymru arwain y byd ar gyfiawnder amgylcheddol?
Confensiwn i lunio glasbrint ar gyfer Cymru annibynnol
